Xử lý bùn vi sinh nổi là vấn đề thường gặp trong quá trình hoạt động của hệ thống xử lý nước thải. Hiện tượng này không chỉ làm giảm hiệu quả xử lý mà còn gây ra nhiều phiền toái trong vận hành và bảo trì hệ thống. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, tác hại và các biện pháp xử lý bùn vi sinh nổi hiệu quả.
1. Bùn vi sinh nổi là gì?
Bùn vi sinh nổi là hiện tượng các hạt bùn vi sinh không lắng xuống đáy bể mà nổi lên trên bề mặt nước, tạo thành một lớp váng hoặc bọt. Hiện tượng này thường gặp trong các hệ thống xử lý nước thải, đặc biệt là ở bể lắng.
Bùn vi sinh nổi không chỉ làm giảm hiệu quả xử lý nước thải mà còn gây ra nhiều vấn đề khác như:
-
Làm tắc nghẽn đường ống, van và các thiết bị khác trong hệ thống.
-
Gây ô nhiễm môi trường xung quanh do mùi hôi và vi khuẩn phát tán.
-
Ảnh hưởng đến mỹ quan và chất lượng nước đầu ra.
Bùn vi sinh nổi là hiện tượng đáng lo ngại trong xử lý nước thải sinh học
2. Nguyên nhân gây nên hiện tượng bùn vi sinh nổi
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng bùn vi sinh nổi trong quá trình xử lý nước thải, bao gồm:
2.1 Sự mất cân bằng trong quá trình phân hủy
Quá trình phân hủy các chất hữu cơ trong nước thải diễn ra nhờ hoạt động của vi sinh vật. Tuy nhiên, nếu quá trình này không cân bằng, chẳng hạn như thiếu oxy hoặc chất dinh dưỡng, sẽ dẫn đến sự phát triển vượt mức của các vi khuẩn sản sinh khí, làm bùn nổi lên.
2.2 Vi khuẩn dạng sợi vượt mức quy định
Vi khuẩn dạng sợi có khả năng liên kết với nhau tạo thành mạng lưới, giữ lại khí và nổi lên trên bề mặt. Sự phát triển quá mức của vi khuẩn này thường do nồng độ chất hữu cơ cao, thiếu chất dinh dưỡng hoặc điều kiện môi trường không thuận lợi.
Vi khuẩn dạng sợi là một trong các thủ phạm chính gây ra hiện tượng bùn vi sinh nổi
2.3 Thiết kế và vận hành hệ thống không đạt chuẩn
Thiết kế bể lắng không phù hợp, tốc độ dòng chảy quá nhanh, hoặc việc vận hành hệ thống không đúng quy trình cũng có thể gây ra hiện tượng bùn vi sinh nổi. Ví dụ, việc xả bùn không đều hoặc không đủ có thể làm tăng lượng bùn trong bể, dẫn đến bùn nổi.
3. Các biện pháp xử lý bùn vi sinh nổi hiệu quả
Để xử lý bùn vi sinh nổi một cách triệt để, cần áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp và hiệu quả như sau:
3.1 Điều chỉnh quá trình phân hủy
Quá trình phân hủy không hoàn toàn hoặc quá tải có thể làm bùn vi sinh nổi lên. Để xử lý bùn vi sinh nổi, cần điều chỉnh thời gian lưu bùn, tải trọng hữu cơ và các thông số vận hành khác để đảm bảo quá trình phân hủy diễn ra ổn định và triệt để.
3.2 Kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn dạng sợi
Sự phát triển quá mức của vi khuẩn dạng sợi là một trong những nguyên nhân chính gây bùn nổi. Để kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn dạng sợi khi xử lý bùn vi sinh nổi, chúng ta có thể tăng cường sục khí, điều chỉnh tỷ lệ F/M (thức ăn/vi sinh vật), hoặc sử dụng các chất ức chế vi khuẩn dạng sợi như chlorine hoặc hydrogen peroxide.
3.3 Tối ưu hóa thiết kế cũng như vận hành hệ thống
Thiết kế và vận hành hệ thống không hợp lý cũng có thể gây bùn nổi. Cần xem xét lại thiết kế bể lắng, bể aeroten, hệ thống sục khí, hệ thống tuần hoàn bùn, và các thông số vận hành khác để đảm bảo hệ thống hoạt động hiệu quả.
3.4 Lựa chọn công nghệ sao cho phù hợp với đặc điểm nước thải
Mỗi loại nước thải có đặc điểm riêng, do đó cần lựa chọn công nghệ xử lý bùn vi sinh nổi phù hợp. Ví dụ, đối với nước thải có hàm lượng chất hữu cơ cao, có thể sử dụng công nghệ bùn hoạt tính truyền thống hoặc công nghệ màng lọc sinh học (MBR).
3.5 Bổ sung các chất trợ lắng, trợ keo tụ
Các chất trợ lắng, trợ keo tụ như polymer, PAC, phèn nhôm có thể giúp cải thiện khả năng lắng của bùn vi sinh, giảm thiểu hiện tượng bùn nổi. Tuy nhiên, cần lựa chọn loại và liều lượng phù hợp để xử lý bùn vi sinh nổi cũng như tránh gây ảnh hưởng đến quá trình xử lý sinh học.
Lựa chọn loại hóa chất và liều lượng phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả
3.6 Sử dụng các thiết bị hỗ trợ như máy sục khí, máy khuấy trộn
Máy sục khí và máy khuấy trộn không chỉ giúp tăng cường quá trình oxy hóa và phân hủy chất hữu cơ mà còn tạo ra dòng chảy đều trong bể, ngăn ngừa sự lắng đọng bùn và giảm thiểu hiện tượng bùn nổi. Việc lựa chọn công suất và vị trí lắp đặt máy sục khí, máy khuấy trộn cũng cần được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo hiệu quả khuấy trộn và tiết kiệm năng lượng.
Xử lý bùn vi sinh nổi đòi hỏi sự hiểu biết về nguyên nhân và áp dụng đúng các biện pháp kỹ thuật. Việc kết hợp các giải pháp trên sẽ giúp khắc phục hiệu quả hiện tượng bùn nổi, đảm bảo hệ thống xử lý nước thải hoạt động ổn định và đạt hiệu suất cao.
