Trong bối cảnh pháp luật môi trường ngày càng siết chặt, việc xây dựng và vận hành hệ thống xử lý nước thải đúng quy định là yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp và chủ đầu tư. Một trong những bước quan trọng trước khi đưa hệ thống vào hoạt động chính thức là thực hiện nghiệm thu nhằm chứng minh công trình đạt chuẩn kỹ thuật và tuân thủ đúng hồ sơ môi trường đã được phê duyệt. Vậy, nghiệm thu hệ thống xử lý nước thải có bắt buộc không? Quy trình thực hiện ra sao và nếu không làm thì bị xử lý như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ toàn bộ quy định liên quan và tránh những rủi ro pháp lý không đáng có.
Hệ thống xử lý nước thải đóng vai trò then chốt trong hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp cũng như trong quá trình triển khai các dự án đầu tư. Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật giúp loại bỏ các chất ô nhiễm trước khi thải ra môi trường mà còn là yếu tố bắt buộc nhằm đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường. Đối với các ngành có nguy cơ ô nhiễm cao như thực phẩm, dệt nhuộm, hóa chất hay nuôi trồng thủy sản, việc đầu tư hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn là điều kiện tiên quyết để được phép vận hành và duy trì hoạt động bền vững.
Việc nghiệm thu hệ thống xử lý nước thải là bước đánh giá cuối cùng nhằm xác nhận công trình đã được xây dựng và vận hành đúng theo hồ sơ thiết kế đã được phê duyệt. Thông qua hoạt động này, cơ quan chức năng sẽ kiểm tra khả năng xử lý thực tế của hệ thống, đánh giá mức độ tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) và quyết định việc cho phép đưa hệ thống vào vận hành chính thức. Đây là điều kiện bắt buộc để đảm bảo hệ thống xử lý vận hành hiệu quả, góp phần bảo vệ môi trường và tránh các rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp.
Nghiệm thu hệ thống xử lý nước thải xác nhận công trình đã được xây dựng và vận hành đúng theo hồ sơ thiết kế
Đối với các dự án có nội dung xử lý nước thải nằm trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đã được phê duyệt, việc nghiệm thu hệ thống xử lý nước thải là yêu cầu bắt buộc trước khi đưa vào vận hành chính thức. Đây là cơ sở để cơ quan chức năng xác nhận rằng chủ dự án đã thực hiện đúng và đầy đủ các biện pháp bảo vệ môi trường như đã cam kết.
Theo Nghị định 08/2022/NĐ-CP, hệ thống xử lý nước thải được xếp là công trình bảo vệ môi trường cấp III trở lên nếu có công suất lớn hoặc xử lý nước thải có nguy cơ ô nhiễm cao. Với các công trình thuộc cấp độ này, chủ đầu tư có trách nhiệm tổ chức nghiệm thu và hoàn tất thủ tục xác nhận hoàn thành trước khi hệ thống được đưa vào sử dụng.
Hình thức phổ biến nhất là nghiệm thu hoàn thành công trình bảo vệ môi trường để phục vụ vận hành chính thức, áp dụng cho các hệ thống xử lý nước thải được xây mới hoặc nâng cấp theo nội dung trong ĐTM hoặc hồ sơ môi trường tương đương. Việc nghiệm thu này thường đi kèm với hồ sơ hoàn công, báo cáo chạy thử và kết quả phân tích mẫu đạt chuẩn QCVN.
Ngoài ra, cơ quan nhà nước có thể tiến hành giám sát hoặc xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường trong một số trường hợp cụ thể hoặc theo kế hoạch thanh tra, kiểm tra. Nếu công trình thuộc diện phải kiểm tra xác minh, việc vận hành chính thức chỉ được thực hiện sau khi có văn bản xác nhận từ cơ quan có thẩm quyền.
Văn bản đề nghị nghiệm thu
Hồ sơ hoàn công và nhật ký thi công
Thể hiện rõ thời gian vận hành thử
Quy trình thực hiện vận hành thử nghiệm theo quy định hiện nay
Nếu không thực hiện nghiệm thu hệ thống xử lý nước thải, doanh nghiệp sẽ không đủ điều kiện để được cấp Giấy phép môi trường. Đây là giấy tờ bắt buộc để hợp pháp hóa hoạt động xả thải ra môi trường. Thiếu giấy phép này, doanh nghiệp có thể bị coi là vận hành trái phép.
Ngoài ra, theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP, hành vi không nghiệm thu công trình bảo vệ môi trường có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt lên đến hàng trăm triệu đồng, tùy mức độ vi phạm. Doanh nghiệp còn có thể bị yêu cầu tạm dừng hoạt động cho đến khi khắc phục xong.
Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng hoặc kéo dài, cơ quan chức năng có quyền đình chỉ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này ảnh hưởng lớn đến tiến độ, uy tín và chi phí vận hành, đặc biệt với các ngành có yêu cầu nghiêm ngặt về môi trường.
Nghiệm thu hệ thống xử lý nước thải không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn đảm bảo doanh nghiệp vận hành hợp pháp, có trách nhiệm với môi trường. Việc nắm rõ quy trình, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và hợp tác với cơ quan chức năng hoặc đơn vị tư vấn uy tín sẽ giúp quá trình nghiệm thu diễn ra suôn sẻ, tránh phát sinh rủi ro hoặc bị xử phạt. Trong bối cảnh các quy định về bảo vệ môi trường ngày càng nghiêm ngặt, việc chủ động thực hiện nghiệm thu là bước đi cần thiết cho mọi dự án có phát sinh nước thải.
