Xử lý nước thải cảng cá là một yêu cầu cấp thiết để bảo vệ môi trường biển, hệ sinh thái ven bờ và duy trì hoạt động bền vững cho ngành thủy sản. Các khu cảng cá ngày càng đối mặt với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng do lượng lớn nước thải từ hoạt động sơ chế, bảo quản và bốc dỡ thủy sản. Việc thiết kế và thi công hệ thống xử lý nước thải hiệu quả là giải pháp tối ưu không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường mà còn nâng cao giá trị bền vững cho ngành.
1. Những ảnh hưởng của nước thải ở cảng cá đến môi trường, hệ sinh thái
Nước thải cảng cá nếu không được xử lý sẽ trở thành nguồn ô nhiễm cực kỳ nguy hiểm. Vì nước thải có chứa nhiều chất hữu cơ, dầu mỡ, vi sinh vật gây bệnh, hóa chất bảo quản và các tạp chất rắn lơ lửng, cụ thể như:
-
Ô nhiễm nguồn nước mặt và ngầm: Chất hữu cơ phân hủy làm giảm oxy hòa tan, dẫn đến hiện tượng cá chết hàng loạt, tảo nở hoa, mất cân bằng sinh thái.
-
Ảnh hưởng đến sinh kế người dân: Người dân sống gần khu vực cảng cá phải đối mặt với mùi hôi, nguồn nước bị ô nhiễm không thể sử dụng cho sinh hoạt hoặc nuôi trồng.
-
Lây lan mầm bệnh: Nhiều loại vi khuẩn, vi sinh vật nguy hiểm trong nước thải dễ gây ra bệnh lỵ, tiêu chảy, giun sán.
Nước thải chưa xử lý sẽ gây ô nhiễm nghiêm trọng tại khu vực cảng cá
2. Đặc điểm của nước thải cảng cá
Nước thải tại các cảng cá là một loại nước thải có tính chất phức tạp và rất đặc thù, phát sinh chủ yếu từ các hoạt động: Bốc dỡ hàng hoá, sơ chế, bảo quản thủy sản, vệ sinh tàu thuyền và thiết bị sau khai thác. Sự khác biệt trong thành phần nước thải ở đây so với các loại hình công nghiệp khác nằm ở chỗ chứa nồng độ cao các chất hữu cơ có nguồn gốc sinh học và dầu mỡ động vật.
-
Chất hữu cơ dễ phân hủy (BOD, COD cao): Nước thải chứa các mô thịt, máu cá, nội tạng, dịch thủy sinh phân hủy,... Những chất này không chỉ gây mùi mà còn là nguồn nuôi dưỡng vi khuẩn gây hại nếu không xử lý kịp thời.
-
Chất béo và dầu mỡ động vật: Dầu cá, mỡ cá là các chất khó phân hủy trong điều kiện tự nhiên, tạo màng trên mặt nước, ngăn cản trao đổi oxy và gây ra hiện tượng thiếu oxy cho sinh vật nước.
-
Chất rắn lơ lửng (TSS): Bao gồm vảy cá, xương, vỏ tôm, bùn đất, rác thải sinh hoạt, các loại vật liệu hỗ trợ sơ chế như túi nilon, dây buộc, thùng xốp.
-
Hàm lượng vi sinh vật cao: Do dư thừa chất hữu cơ và điều kiện kỵ khí, nước thải cảng cá có thể chứa các vi khuẩn nguy hiểm.
Nước thải cảng cá chứa hứa nồng độ cao các chất hữu cơ và các vi khuẩn có thể gây hại
3. Công nghệ xử lý nước thải cảng cá
3.1. Lắp đặt song chắn rác thô
Bước đầu tiên trong hệ thống là lắp đặt song chắn rác thô – thiết bị đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ các tạp chất có kích thước lớn ra khỏi dòng nước. Khi nước thải từ khu vực sơ chế hải sản đổ về hệ thống, nó sẽ đi qua song chắn rác để giữ lại những vật thể như vỏ tôm, xương cá, túi nilon, xốp hay thậm chí cả mảnh gỗ và các rác vô cơ khác. Việc giữ lại những thành phần này giúp ngăn ngừa nguy cơ tắc nghẽn đường ống và bảo vệ các thiết bị cơ khí, bơm và van phía sau không bị hỏng hóc do vật cứng hoặc sợi dài cuốn vào.
3.2. Bể điều hòa
Sau khi loại bỏ rác thô, nước thải được dẫn vào bể điều hòa. Đây là một trong những bể trung gian quan trọng giúp hệ thống vận hành ổn định, nhất là trong điều kiện hoạt động không đồng đều của các cảng cá. Vì hoạt động đánh bắt và sơ chế thủy sản diễn ra theo từng đợt, nên lưu lượng nước thải thường tăng đột ngột vào các khung giờ cao điểm, gây quá tải cho các bể xử lý sinh học. Bể điều hòa giúp giải quyết tình trạng này bằng cách chứa và khuấy trộn đều dòng nước, làm giảm biến động về lưu lượng và nồng độ ô nhiễm.
3.3. Bể tuyển nổi DAF
Kế đến là bể tuyển nổi DAF – công nghệ tách dầu mỡ và chất lơ lửng hiệu quả cao, đặc biệt phù hợp với đặc điểm của nước thải thủy sản. Trong bể DAF, nước thải được hòa trộn với không khí nén dưới áp suất cao. Khi được giải áp trong bể, các bong bóng khí siêu nhỏ hình thành, bám vào các hạt chất béo, dầu và chất rắn lơ lửng, làm cho chúng nổi lên bề mặt nước. Lớp bọt chứa tạp chất này sau đó được gạt tự động vào hệ thống thu gom bùn.
3.4. Bể UASB
Nước thải sau khi được tách bớt dầu mỡ sẽ tiếp tục đi vào bể UASB – một trong những công nghệ xử lý kỵ khí phổ biến nhất hiện nay. UASB hoạt động dựa trên quá trình phân hủy chất hữu cơ dưới tác động của vi sinh vật yếm khí, với cấu trúc đặc biệt cho phép dòng nước chảy ngược từ dưới lên qua lớp bùn kỵ khí dày đặc.
3.5. Bể MBBR và máy thổi khí
Khi nước thải đã được xử lý sơ bộ bằng phương pháp kỵ khí, phần còn lại sẽ tiếp tục được đưa vào bể sinh học hiếu khí MBBR. Bể này sử dụng hàng triệu giá thể nhựa nhỏ nổi trong nước để làm nơi cư trú cho vi sinh vật hiếu khí phát triển. Khi máy thổi khí hoạt động, không khí được cung cấp liên tục vào bể, làm cho các giá thể chuyển động liên tục, đồng thời cung cấp oxy cho vi sinh vật phân hủy các hợp chất hữu cơ còn sót lại trong nước thải.
3.6. Xử lý bùn hoạt tính và bể khử trùng
Sau quá trình xử lý sinh học, nước thải sẽ được dẫn qua bể lắng II để tách phần bùn hoạt tính còn sót lại. Tại đây, trọng lực sẽ giúp bùn lắng xuống đáy, phần nước trong tiếp tục đi vào bể khử trùng. Đây là bước xử lý cuối cùng trước khi nước được xả ra môi trường. Bể khử trùng sử dụng các chất oxy hóa mạnh như clo hoặc đèn UV để tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn, vi sinh vật gây bệnh còn sót lại. Việc khử trùng đảm bảo rằng nước thải không gây hại cho con người và hệ sinh thái khi được đưa trở lại sông, hồ hoặc biển.
3.7. Xử lý bùn
Bùn sinh ra trong quá trình tuyển nổi, lắng, và xử lý sinh học sẽ được thu gom và đưa đến hệ thống xử lý bùn trung tâm. Tại đây, bùn được nén lại bằng máy ép bùn, thường là dạng khung bản hoặc băng tải, để loại bỏ phần lớn nước trong bùn, làm giảm thể tích và khối lượng vận chuyển. Bùn sau khi ép có thể được đem đi xử lý theo nhiều phương án như chôn lấp hợp vệ sinh, ủ phân hữu cơ hoặc xử lý nhiệt tùy theo đặc tính và mức độ ô nhiễm.
Việc xử lý nước thải cảng cá không thể chỉ dựa vào một phương pháp duy nhất mà cần kết hợp nhiều công nghệ
Xử lý nước thải cảng cá là nhiệm vụ quan trọng trong bối cảnh phát triển thủy sản bền vững. Hệ thống xử lý không chỉ giúp bảo vệ môi trường, gìn giữ nguồn lợi thủy sản mà còn đảm bảo các tiêu chuẩn sản xuất, xuất khẩu hiện đại. Nếu bạn đang tìm kiếm đơn vị thi công hệ thống xử lý nước thải, hãy liên hệ ngay đến Đại Nam để được tư vấn và giải đáp mọi thắc mắc.
